Τα τελευταία στάδια της παραγωγής πυρίτιδας στην Nitrochemie Aschau μοιάζουν λίγο με την παρασκευή ζυμαρικών. Μια μάζα ινών συμπιέζεται μέσω κυλίνδρων μέχρι να γίνει επίπεδη και ζελατινώδης, η οποία στη συνέχεια τυλίγεται σφιχτά με το χέρι και περνάει από μια πρέσα που τη συμπιέζει σε ένα παχύ κορδόνι. Τέλος, περνάει μέσα από ένα μηχάνημα που την κόβει σε σφαιρίδια, το καθένα από τα οποία μετριέται με ακρίβεια ενός εκατοστού του χιλιοστού.
Πρόκειται για μια εκπληκτικά χειροκίνητη διαδικασία. «Δεν μπορείτε απλά να τοποθετήσετε μεγάλες ποσότητες εκρηκτικών υλικών σε έναν ιμάντα μεταφοράς, κανείς δεν θα το ήθελε αυτό», δήλωσε το στέλεχος της εταιρείας, Όλιβερ Μπέκερ.
Η Nitrochemie Aschau είναι θυγατρική του γερμανικού αμυντικού κολοσσού Rheinmetall. Από την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, το εργοστάσιο έχει αυξήσει την παραγωγική του ικανότητα κατά 60% και κατασκευάζει νέες εγκαταστάσεις για να προσθέσει άλλο ένα πάνω από 40% μέχρι τα μέσα του 2025. Έχει προσλάβει περίπου 300 άτομα, συγκεντρώνοντας εργαζόμενους από τον προβληματικό κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας και των χημικών για να ενισχύσει το εργατικό δυναμικό του, ώστε να μπορεί να διατηρεί την παραγωγή της σε λειτουργία 24 ώρες το 24ωρο και να συμβάλει στην κάλυψη της αυξανόμενης ζήτησης πυρομαχικών της Ευρώπης.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις χρησιμοποίησαν τα αποθέματα πυρομαχικών τους για να εξοπλίσουν την Ουκρανία. Έκτοτε, προσπαθούν να ενισχύσουν την παραγωγή βλημάτων πυροβολικού, πυραύλων και σφαιρών. Αυτό καταπόνησε τα αποθέματα πυρίτιδας, TNT και άλλων εκρηκτικών και προωθητικών υλών της ηπείρου στα όριά τους. Καθώς η Ευρώπη προετοιμάζεται για μια μαζική αύξηση των αμυντικών δαπανών, ο μικρός αριθμός παραγωγών αυτών των υλικών προσπαθεί να αυξήσει την παραγωγική ικανότητά του. Μόνο η Rheinmetall στοχεύει να αυξήσει την παραγωγή πυρίτιδας κατά περισσότερο από 50% μέχρι το 2028, αλλά ακόμη και αυτό δε θα είναι αρκετό. Ο διευθύνων σύμβουλος Άρμιν Πάπεργκερ δήλωσε πρόσφατα ότι η εταιρεία μπορεί να χρειαστεί να διπλασιάσει σχεδόν την παραγωγή της σε περισσότερους από 20.000 μετρικούς τόνους για να καλύψει τις ανάγκες.
Ωστόσο, η αλυσίδα εφοδιασμού στην οποία βασίζονται οι κατασκευαστές εκρηκτικών υλών είναι δαιδαλώδης, παγκόσμια και γεμάτη εμπλοκές. Οι κυβερνήσεις και οι κατασκευαστές πρέπει να δώσουν κίνητρα στις μη στρατιωτικές χημικές βιομηχανίες να στραφούν προς τη στρατιωτική παραγωγή, να απλοποιήσουν τους κανονισμούς ώστε να επιτραπεί η κατασκευή νέων εργοστασίων και η μετακίνηση επικίνδυνων φορτίων σε όλη την ήπειρο – και να εξασφαλίσουν ακόμη και τις προμήθειες των πιο βασικών υλικών που σήμερα αποστέλλονται από την Κίνα.
Ακόμη και πριν από την ορκωμοσία του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχαν θέσει ως στόχο την παραγωγή 2 εκατομμυρίων βλημάτων πυροβολικού το 2025, από 1,4 εκατομμύρια πέρυσι. Την άνοιξη του 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέσπισε το πρόγραμμα Act in Support of Ammunition Production, ή ASAP, το οποίο διαθέτει 500 εκατομμύρια ευρώ για να βοηθήσει στην επέκταση της ικανότητας της Ένωσης να κατασκευάζει πυρομαχικά.
Έκτοτε, η κυβέρνηση Τραμπ ανέστειλε προσωρινά τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, έσπειρε αμφιβολίες για το μέλλον των μακροχρόνιων αμερικανικών εγγυήσεων ασφαλείας στην Ευρώπη και έδειξε προθυμία να διαπραγματευτεί με το Κρεμλίνο παρά τις αντιρρήσεις της ουκρανικής κυβέρνησης και των Ευρωπαίων συμμάχων. Η ανάγκη της ηπείρου για πυρομαχικά θα αυξηθεί.
Τα βλήματα χρειάζονται δύο πτητικά συστατικά: τα προωθητικά, τα οποία χρησιμοποιούνται για την εκτόξευση των βλημάτων- και τα εκρηκτικά, τα οποία τα πυροδοτούν. Η Ευρώπη δεν παράγει αρκετά από τα δύο για να καλύψει τη ζήτησή της.
Το σημαντικότερο συστατικό των καυσίμων για τα σύγχρονα βλήματα είναι η νιτροκυτταρίνη ή το βαμβάκι για όπλα. Όπως υποδηλώνει και το όνομά του, παρασκευάζεται από βαμβάκι υψηλής ποιότητας, το οποίο στη συνέχεια εμποτίζεται σε μείγμα οξέων. Για έναν μόνο γύρο πυρομαχικών πυροβολικού απαιτούνται έως και 12 κιλά πυρίτιδας. Η Ευρώπη διαθέτει μόνο μια χούφτα κατασκευαστές προωθητικών υλών, συμπεριλαμβανομένης της Rheinmetall και της γαλλικής Eurenco. Στο πλαίσιο του ASAP, η Ευρώπη θέλει να αυξήσει την παραγωγή προωθητικών υλών κατά περισσότερο από 50%, ή 10.000 μετρικούς τόνους ετησίως – που ισοδυναμεί με σχεδόν έξι νέες εγκαταστάσεις του μεγέθους της Nitrochemie Aschau.
Η προμήθεια εκρηκτικών βρίσκεται σε παρόμοια κατάσταση. Η ΕΕ σχεδιάζει να αυξήσει την παραγωγή εκρηκτικών υλών κατά περισσότερους από 4.300 μετρικούς τόνους, μια εκτιμώμενη αύξηση άνω του 30%, αλλά επί του παρόντος διαθέτει μόνο ένα μεγάλο εργοστάσιο TNT που εξυπηρετεί την τοπική παραγωγή, της Nitro-Chem στην Πολωνία, ενώ ένα άλλο πρόκειται να κατασκευαστεί στη Φινλανδία.
Οι παραγωγοί εναλλακτικών, όπως PETN, HMX και RDX, που χρησιμοποιούνται σε πλαστικά εκρηκτικά, είναι καταβεβλημένοι. Η νορβηγική κατασκευάστρια Chemring Nobel κατέγραψε απαράμιλλη ζήτηση μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, σύμφωνα με εκπρόσωπό της. Η εταιρεία αναφέρει ότι η νορβηγική επιχείρησή της λειτουργεί με πλήρη δυναμικότητα και το βιβλίο παραγγελιών της εκτείνεται για αρκετά χρόνια.
Ακριβώς όπως τα εκρηκτικά και τα προωθητικά αποτελούν συμφόρηση για τις αμυντικές εταιρείες, οι κατασκευαστές πυρίτιδας και TNT πρέπει να αντιμετωπίσουν τους δικούς τους περιορισμούς στην αλυσίδα εφοδιασμού.
Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, η Ολλανδία, το Βέλγιο και η Πολωνία, διαθέτουν μια καλά εδραιωμένη χημική βιομηχανία, αλλά οι πρόδρομες ουσίες εκρηκτικών υλών αποτελούν μόνο ένα μικρό ποσοστό της δυναμικότητάς τους, σύμφωνα με τη γερμανική ένωση χημικών βιομηχανιών, VCI. Το υψηλό ενεργειακό κόστος και οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί καθιστούν φθηνότερη την παραγωγή χημικών ουσιών στο εξωτερικό και πολλές εταιρείες προμηθεύονται πλέον πρόδρομες ουσίες, όπως το νιτρικό οξύ, από την Κίνα.
Το μεγαλύτερο μέρος του βαμβακιού που χρησιμοποιείται στη νιτροκυτταρίνη πρέπει επίσης να εισάγεται από την Κίνα, η οποία είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός στον κόσμο – και διατηρεί φιλικές σχέσεις με τη Ρωσία. Αν και υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για το βαμβάκι από ξυλοπολτό και άλλα υλικά, δεν παράγονται επί του παρόντος στην κλίμακα που χρειάζεται η αγορά.
Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της επιχειρησιακής μονάδας συστημάτων πρόωσης της Rheinmetall, η Nitrochemie εργάστηκε τα τελευταία τρία χρόνια για να εξασφαλίσει την αλυσίδα εφοδιασμού της. Αν και εξακολουθεί να χρειάζεται να προμηθεύεται βαμβάκι από χώρες εκτός της Γηραιάς Ηπείρου, η εταιρεία προμηθεύεται τα βαμβακερά linters – μια επεξεργασμένη μορφή ινών βαμβακιού – από την Ευρώπη και χώρες που έχουν καλές σχέσεις με την ΕΕ. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Nitrochemie έχει επίσης δημιουργήσει απόθεμα linters για αρκετά χρόνια.
Οι περισσότεροι από τους μεγάλους παραγωγούς νιτροκυτταρίνης και άλλων ειδικών χημικών στην αλυσίδα εφοδιασμού εκρηκτικών έχουν λάβει επιχορηγήσεις από το πρόγραμμα ASAP, σύμφωνα με ανάλυση του Bloomberg.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προτείνει δάνεια ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ για την ενίσχυση των αμυντικών δαπανών, στο πλαίσιο της τελευταίας προσπάθειάς της να αντισταθμίσει την εξασθενημένη υποστήριξη των ΗΠΑ. Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αμυντικής Βιομηχανίας θα παράσχει άλλα 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ χρηματοδότησης της ΕΕ στους φορείς της βιομηχανίας από το 2025 έως το 2027, αλλά ο κανονισμός της Επιτροπής δεν έχει ακόμη εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Οι μακροπρόθεσμες αγορές και η χρηματοδότηση θα είναι ζωτικής σημασίας για να λυθούν τα ζητήματα της αλυσίδας εφοδιασμού, δήλωσαν οι αναλυτές, αφού το κόστος της μετάβασης της παραγωγής από την πολιτική στη στρατιωτική χρήση είναι υψηλό. Οι βιομηχανίες πλαστικών και χρωμάτων, για παράδειγμα, χρησιμοποιούν μια μορφή νιτροκυτταρίνης που έχει χαμηλότερη περιεκτικότητα σε άζωτο από το στρατιωτικής ποιότητας βαμβάκι για όπλα. Αλλά η μετάβαση από το ένα στο άλλο θα ήταν τεχνικά και νομικά πολύ περίπλοκη, δήλωσαν οι ειδικοί.
Οι κυβερνήσεις πρέπει επίσης να βρουν τρόπους να διευκολύνουν το ρυθμιστικό βάρος της βιομηχανίας, δήλωσαν οι ειδικοί. Η υλικοτεχνική υποδομή είναι πολύπλοκη και αυστηρά ρυθμισμένη. Οι κανονισμοί στον τομέα διασφαλίζουν την ασφάλεια των εργαζομένων και του κοινού, αλλά τα ρυθμιστικά εμπόδια μπορούν επίσης να αποτελέσουν σημαντικό «φρένο» στην όλη προσπάθεια. Τα φορτηγά καταλήγουν να κολλάνε στα ουκρανικά σύνορα για εβδομάδες και η λήψη εγκρίσεων για χώρους αποθήκευσης μπορεί να πάρει χρόνια.
Η μείωση των ρυθμιστικών εμποδίων, η παροχή εγγυήσεων στις εταιρείες και η υπέρβαση των κοινωνικών και φορολογικών εμποδίων της Ευρώπης για επενδύσεις σε όπλα και εξαρτήματά θα είναι ζωτικής σημασίας για την κάλυψη των αναγκών της ηπείρου, ιδίως επειδή η μεγαλύτερη στρατηγική απειλή της, η Ρωσία, έχει ελάχιστους από αυτούς τους περιορισμούς.
Πηγή: newmoney.gr